ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Capsella bursa-pastoris (Καψέλλα ο ποιμενόσακος) και ανήκει στην οικογένεια των σταυρανθών (Brassicaceae).
Προφανώς η ονομασία οφείλεται στο γεγονός ότι οι καρδιόσχημοι καρποί του φυτού έμοιαζαν με τα πουγκιά που είχαν κάποτε οι βοσκοί.
Στη χώρα μας το συναντούμε με την ονομασία αγριοκαρδαμούρα.
Φυτρώνει άφθονα παντού. Σε χέρσα εδάφη, αναχώματα κ.α. Είναι ετήσιο φυτό και οι όρθιοι βλαστοί του φτάνουν μέχρι τα 50 εκατοστά ύψος. Τα φύλλα είναι μικρά, γκριζοπράσινα με διάφορα σχήματα. Τα άνθη λευκά και μικρά. Οι καρποί του είναι τριγωνικοί, πλατιοί και εγκολπωμένοι. Ανθίζει από Δεκέμβριο και Ιανουάριο. Σε πολλά μέρη του κόσμου η καψέλλα θεωρείται εδώδιμο λαχανικό.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Το βότανο ήταν γνωστό από την Αρχαιότητα και
χρησιμοποιήθηκε ευρέως κατά τον Μεσαίωνα. Σπόροι της έχουν βρεθεί στο
στομάχι των ανθρώπων της Τολούνδης (500 π.χ. – 500 μ.Χ.) και στις
ανασκαφές στο Κατάλ Χοτγιούκ (Τουρκία 5950 π.Χ.).
Είναι το «Θλάσπι» του Διοσκουρίδη που το χρησιμοποιούσε ως φάρμακο για τις αιμοπτύσεις.
Ο
Κούλπεπερ έγραφε για το βότανο. «Αν τοποθετηθεί στους καρπούς ή τα
πέλματα των ποδιών βοηθά στον ίκτερο. Σε κατάπλασμα βοηθά στις
φλεγμονές. Σταγόνες του χυμού στο αφτί βοηθά στον πόνο και το βούισμα.
Είναι βασικό συστατικό σε αλοιφή για όλες τις πληγές και ιδιαίτερα για
τραύματα της κεφαλής».
Στον μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε στη λαϊκή
ιατρική για προβλήματα όπως αιματουρία, αιμορροΐδες, χρόνια διάρροια,
δυσεντερία. Το βότανο το χρησιμοποιούσαν ακόμη σε ρευματικές παθήσεις,
προβλήματα μήτρας, διάφορες αιμορραγίες (ιδιαίτερα της μήτρας), σε
κράμπες και κολικούς καθώς και σε αιμορραγίες των βλεννογόνων. Σε
τοπικές εφαρμογές το χρησιμοποιούσαν για επουλωτικό σε αιμορραγία της
μύτης βάζοντας βαμβάκι με τον χυμό του φυτού μέσα στη μύτη.
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ - ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Το βότανο έχει τη γεύση των Σταυρανθών (όπως το κουνουπίδι, το λάχανο κ.ά.).Περιέχει σαπωνίνες, έλαιο μουστάρδας, φλαβονοειδή, ρητίνη, μονοαμίνες, χολίνη, ακετυλχολίνη, σιτοστερόλη και βιταμίνες Α, Β και C. Τα φλαβονοειδή έχουν ως κύριο συστατικό την Μπουρσίνη, η οποία τονώνει τους μυς της ουρήθρας. Τα φύλλα περιέχουν βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β6 και C. Περιέχουν ακόμη πρωτεΐνη 2,9%, λίπος 0,2%, υδατάνθρακες 3,4% και τέφρα 1%, σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο, νάτριο, κάλιο, ψευδάργυρο.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η καψέλλα φημίζεται για τις αιμοστυπτικές της ιδιότητες και την στυπτική της επίδραση στη μήτρα.Το αφέψημα του βοτάνου είναι αποτελεσματικό φάρμακο εναντίον των μηνορραγιών, της δυσμηνόρροιας και των μητρορραγιών. Χρησιμοποιείται επίσης σε προβλήματα κυστίτιδας, λιθίασης των αγωγών του ουροποιητικού, αιμορραγίας της ουρήθρας, αιμορροΐδες, ρινορραγίες, αιμοπτύσεις και πληγές. Στην Κίνα θεωρούν ότι η γλυκιά της γεύση κάνει καλό στην σπλήνα. Η χρήση του βοτάνου αντενδείκνυται στην θρομβοφλεβίτιδα. Επιπλέον η τυραμίνη που περιέχεται στο φυτό είναι συμπαθομιμητική και προκαλεί άνοδο της πιέσεως του αίματος.
ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
Παρασκευάζεται ως αφέψημα και πίνεται κρύο ή ζεστό.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Η χρήση του βοτάνου αντενδείκνυται στην
θρομβοφλεβίτιδα. Επιπλέον η τυραμίνη που περιέχεται στο φυτό είναι
συμπαθομιμητική και προκαλεί άνοδο της πιέσεως του αίματος. Δεν το
χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δεν το χρησιμοποιούμε
ακόμη σε προβλήματα καρδιακών νόσων και διαταραχών του θυρεοειδούς
αδένα.
Προσοχή!
Οι ιδιότητες που έχει το κάθε βότανο, το καθιστά σύμμαχό μας στην αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών.
Όμως η υπερκατανάλωση μπορεί να φέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα.
Γι αυτό τον λόγο θα πρέπει πάντα να ρωτάτε τον γιατρό σας πριν από τη λήψη κάθε βοτάνου.
Η ως άνω παρουσίαση του φυτού, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή.